Hội viên Ban liên lạc Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam giúp cách mạng Lào tỉnh Bắc Giang thắp hương tại Nhà tưởng niệm Bác Hồ ở Nghĩa trang huyện Đô Lương (Nghệ An), tháng 7-2017. Ảnh: Thu Hường.

Trong hơn 12 nghìn liệt sĩ hy sinh ở Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng được đưa về đây, về với đất mẹ đều là đồng đội của chúng ta. Anh ở bộ binh hay pháo binh, công binh, thông tin liên lạc... Tất cả chúng ta đã một thời hòa nhịp cất lên bản Anh hùng ca chiến thắng Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng những năm 1969 -1972 của thế kỷ XX. Chúng ta hiểu vinh quang nào cũng có giá của nó nhưng cái giá của chiến thắng ngày ấy phải đổi bằng xương máu và sự sống của hàng vạn đồng đội của tôi thì làm sao quên được.

Mỗi lần đứng trước tượng đài và những hàng bia, lòng của chúng tôi quặn đau. Hơn 12 nghìn liệt sĩ an táng ở nghĩa trang Việt - Lào này còn hơn 7 nghìn liệt sĩ chưa biết tên. Nằm dưới nấm mộ là ai? Lính sư đoàn 316 hay 312 hay là cán bộ, chiến sĩ của hàng loạt những phiên hiệu trung đoàn, tiểu đoàn trong đoàn quân tình nguyện sát cánh cùng quân và dân các bộ tộc Lào chiến đấu cho độc lập, tự do năm ấy? Hơn 40 năm rồi vẫn còn hàng nghìn hài cốt liệt sĩ chưa tìm thấy. Biết làm sao được, thời gian vật đổi sao dời, chiến trường thì mênh mông, dù Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước Việt - Lào đã làm hết sức nhưng vẫn chưa thỏa nguyện nỗi khắc khoải chờ mong của những bà mẹ, người thân nơi quê nhà. Nhưng các mẹ, các chị xin bớt đi nỗi buồn đau vì các bạn đồng đội của chúng con là con yêu của mẹ dù: “Thân ngã xuống thành đất đai Tổ quốc / Hồn bay lên hóa linh khí quốc gia” (thơ Trần Thế Tuyển).

Con mẹ còn sống mãi với non sông đất nước, linh hồn của hàng nghìn, hàng triệu các liệt sĩ là ánh sáng linh thiêng soi rọi vào tâm hồn những người sống hôm nay và mai sau để họ sống tử tế, lương thiện hơn, thủy chung hơn, tốt hơn để cho Tổ quốc Việt Nam mãi mãi trường tồn.

Hội viên Ban liên lạc Quân tình nguyện và Chuyên gia quân sự Việt Nam giúp cách mạng Lào tỉnh Bắc Giang thắp hương viếng đồng đội tại Nghĩa trang liệt sĩ Đồng Tâm, huyện Bá Thước (Thanh Hóa), tháng 7-2017. Ảnh: Thu Hường.

Đồng đội ơi! Các bạn ngã xuống giữa tuổi đôi mươi trẻ trung, đầy ước mơ hoài bão. Ước mơ hoài bão của các anh, các chị luôn còn đó. Chúng tôi đã và đang cùng nhân dân dốc sức thực hiện hoài bão, ước mơ của đồng đội đây. 40  năm đất nước thay đổi nhiều, cái đói, cái nghèo đang bị đẩy lùi, làng xóm chúng ta từng ngày thay da đổi thịt. Cuộc sống đang đi lên khấm khá hơn. Đồng đội ơi! Chúng ta xa cách nhau đã hơn 40 năm. Mái đầu chúng tôi-những người may mắn còn sống cũng đã bạc màu thời gian, trải qua biết bao thăng trầm của cuộc sống. Rời quân ngũ trở về quê hầu hết chỉ có hai bàn tay trắng với chiếc ba lô con cóc lộn ngược và bộ quân phục bạc màu. Nhưng đồng đội yên tâm, với tinh thần của những người lính Cụ Hồ, chúng tôi vượt qua hết mọi gian nan, thử thách, đứng vững như cây thông giữa đất trời. Nhưng đồng đội ơi! Để làm những cây thông đứng giữa đời trong cuộc sống xã hội hôm nay đâu có dễ. Mỗi cựu chiến binh chúng tôi phải đấu tranh với bản thân để lo miếng cơm, tấm áo cho gia đình, lo cho con học hành. Đời mình đã thiệt thòi vì chiến tranh ít được học hành đến nơi, đến chốn. Bây giờ phải lo cho các con học, lo kiếm việc làm cho con quả là gian nan. Nhưng phải cố thôi, thời này không cho con học thì cái đói, cái nghèo xông vào nhà ngay.

Cuộc sống bốn mùa lúc nào cũng có giông bão buộc mỗi người phải sáng suốt đem hết ý chí, nghị lực của Bộ đội Cụ Hồ để chống chọi, đứng vững và vượt qua thôi. Mỗi lúc gặp khó khăn, thử thách, chúng tôi lại thầm gọi tên các anh làm điểm tựa tinh thần để vượt qua. Lòng kiêu hãnh của người lính không cho phép chúng tôi gục ngã trước mọi thử thách của đường đời. Chúng tôi không bao giờ phản bội, làm trái ước mơ, hoài bão của các anh chị, những người hy sinh cả tuổi xuân cho đất nước.

Hôm nay, giữa những ngày tháng Bảy linh thiêng, chúng tôi, những đồng đội lính tình nguyện và chuyên gia quân sự từng cùng các anh, chị sát cánh với quân và dân các bộ tộc Lào chiến đấu chống kẻ thù, giành độc lập tự do cho hai dân tộc Việt - Lào, Lào - Việt về đây thắp nén hương nhang tưởng nhớ đồng đội. Dù cuộc sống khó khăn, phức tạp, nhưng những người lính già chúng tôi vẫn vững vàng như cây thông đứng giữa trời để không hổ thẹn với vong linh đồng đội ở thế giới bên kia...

Hoàng Tiến