Lão Đào diện áo the khăn xếp đĩnh đạc đi trước, con bé Lành, con gái út lão gánh mâm lễ đi sau. Đến cổng đình bỗng nhiên lão đứng khựng lại rồi bảo con gái:

- Khoan đã, con để bố kiểm tra lại xem có thiếu gì không. Chứ vào đến đình mà không đủ thì các ngài quở chết.

Ấy, tính lão vẫn cẩn thận thế, lão đưa mắt một lượt rồi gật gật đầu. Lão để mắt thật lâu ở mâm lễ xôi gà. Chà, cái bà này đến là khéo tay và chu đáo. Gà làm lễ đã được bà ấy chọn lựa khá kỹ càng rồi, thế mà khi luộc còn khéo léo làm đôi cánh phượng, cái mỏ thì cặp một bông hoa làm bằng củ cà rốt. Lão Đào tủm tỉm cười rồi bảo con gái gánh lễ, tiến thẳng vào đình làng. Đến sân đình, lão Đào quay lại hỏi nhỏ:

- Này, con có biết hôm nay những ai ra đình dâng lễ không?

- Có bác Sân nữa bố ạ. Hình như hôm nay có bố và bác ấy thôi.

Lão Đào bỗng chốc đổi sắc mặt, vẻ mặt vừa ngỡ ngàng, lại như vừa pha chút giận dữ: - Rõ khỉ, sao lại trùng hợp thế không biết!

Lão Đào không hỏi gì thêm, hít một hơi thật sâu, cứ thế bước đi.

Minh họa: Đinh Hương

Chiếc ô tô bóng loáng đỗ xịch ở cổng đình. Từ trong xe, một người dáng dấp bệ vệ mở cửa bước ra. Không ai khác, đó là lão Sân. Con trai lão Sân là Thân nhanh tay lật tấm vải màu đỏ từ thùng xe, mang lễ đội lên đầu đi vào đình. Thấy dáng đi tất tưởi, lại ngượng nghịu của anh chàng, Lành che miệng cười. Lão Đào thấy thế e hèm và lườm con gái. Lành sợ bố, thôi cười nhưng trong ánh mắt vẫn hiện lên vẻ tinh nghịch.

Lão Sân bước vào đình, thấy cụ từ và lão Đào đang ngồi đấy, liền cúi đầu chào. Lão Đào nhìn lên, gần như cùng lúc, bốn mắt nhìn nhau, sau chút bối rối rồi cả hai cùng quay mặt đi chỗ khác. Lão Đào gừ ở trong họng, lão nghĩ: “Đúng là cái mặt đáng ghét. Ra đình cũng chễm chệ ô tô, đúng là đồ hợm của!”

Cụ từ bắt đầu soạn sửa các mâm lễ cho ngay ngắn, đốt nến, thắp đèn và trịnh trọng thành kính làm lễ. Lão Đào và lão Sân quỳ song song nhau, phía sau cụ từ, cả hai nghiêm trang chắp tay trước ngực, mặt hướng lên ban thờ. Mùi nhang thơm tỏa lan trong không gian làm cho lòng người lắng lại, tĩnh tâm hướng về chốn linh thiêng.

***

Đào và Sân là đôi bạn thân từ thuở chăn trâu. Cả hai nhà ở cùng xóm nên đi đâu cũng có nhau, thân thiết như anh em. Khi lớn lên cả hai đã thân lại càng thân hơn. Vào vụ gặt, họ làm hộ nhau như thể ruộng và lúa của nhà mình vậy. Mùa mưa, cánh đồng trũng ngập nước trắng xóa, họ lại rủ nhau mang đụt đi đơm, đem vó ra kéo. Có một dạo họ ăn ngoài đồng, ngủ ngoài đồng đơm cá, thả trúm bắt cua. Đêm xuống, trong chiếc lều nhỏ dựng tạm, cả hai ngồi trên ổ rơm ăn cá nướng, trò chuyện vui vẻ. Những câu chuyện về đồng ruộng, về ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ. Rồi thì chuyện về đám gái làng, và đương nhiên đây là chủ đề làm hai chàng trai thích thú nhất, họ muốn kể mãi không thôi. Thường, họ hay nhắc đến Nhài, cô gái nổi tiếng xinh đẹp, nết na trong làng.

Vào dịp hội làng, trong tà áo tứ thân, Nhài trông càng đẹp, vẻ đẹp của một bông hoa đồng nội. Đứng trong đám gái làng đối đáp giao duyên, lúc nào Nhài cũng nổi bật hẳn lên. Những lần hát như thế, đứng bên đội hát của các liền anh, Đào cứ nhìn Nhài mê mẩn, có lần suýt nữa quên điệu hát. Bên này, Nhài cũng hay trộm nhìn về phía Đào. Đúng là “tình trong như đã mặt ngoài còn e”...

Sân cũng đứng trong đội hát, anh hát hăng say, bởi khi hát Sân có thể nhìn gương mặt Nhài rõ nhất. Sân thấy lời hát bay ra từ miệng Nhài ngan ngát hương hoa. Sân ước ao được nắm lấy cổ tay tròn, trắng ngần của Nhài...

Hôm ấy, ở trên đồi, ánh trăng lách qua khoảng trống giữa những tán cây, rọi xuống loang lổ sắc vàng trên bãi cỏ, nơi Đào và Sân ngồi tâm sự. Họ thường hẹn hò trên đồi cây này, lần nào cũng thế, họ ngồi gần phía cánh đồng, chỗ chân đồi, nơi có thửa đất thoai thoải đầy cỏ và hoa mua. Hai người ngồi tựa vào nhau, đầu Nhài ngả lên vai Đào đầy tin cậy. Dưới ánh trăng, nụ cười của cô lấp lánh, đôi mắt cũng long lanh dưới hàng mi cong vút. Đào có lúc đã ngây ra, rồi sực tỉnh, nắm tay kéo Nhài vào lòng, vuốt ve mái tóc, mùi bồ kết lan ra nghe dìu dịu.

- Kìa anh, buông em ra. Em sắp ngạt thở rồi đây này.

- Cho anh ôm thêm tý nữa nào. Tóc em thơm quá, anh muốn tận hưởng mùi thơm này từng đêm.

- Có thật không đấy, hay chỉ lời nói gió bay?

- Thật, anh muốn bên Nhài cả đời…

Sân đã theo chân Nhài đến đồi cây. Những gì mà Sân thấy, Sân nghe khiến con tim anh nhói lên, hơi thở nghẹn lại. Sân cũng yêu và mê Nhài lắm, nhưng tình yêu thầm kín ở trong lòng, Nhài đâu có biết. Chỉ có Đào biết, nhưng Đào nào có thể vì tình bạn mà nhường Nhài cho Sân. Sân cũng không hề muốn bỏ cuộc. Sân muốn nói lòng mình cho Nhài biết, muốn được nghe một câu trả lời từ phía Nhài.

Đào đưa Nhài về tới cổng, hai người còn quyến luyến một lúc lâu nữa rồi mới chia tay. Đợi Đào đi khuất sau bụi tre, Sân vội chạy lại kéo tay Nhài: - Nhài ơi, Nhài cho tôi nói vài câu.

Nhài bất ngờ nhưng cũng kịp nhận ra Sân: - Ơ kìa, anh Sân. Anh đi đâu về muộn thế? Mà có chuyện gì đấy anh?

- Nhài ơi! - Sân ấp úng chưa biết diễn đạt thế nào - Nhài... Tôi muốn nói là... tôi… yêu Nhài!

Sân nắm chặt tay như sợ Nhài chạy mất. Cô ngượng ngùng gỡ tay Sân ra, định bụng sẽ nói câu gì đó để Sân không cảm thấy buồn, thì Sân đã ôm chầm lấy cô. Nhài hốt hoảng vùng ra nhưng không được.

Một bàn tay từ phía sau kéo mạnh vai Sân cùng với tiếng quát:

- Buông cô ấy ra!

Đào quay lại từ lúc nào và chứng kiến tất cả. Cơn tức giận và ghen tuông làm mặt Đào nóng phừng phừng. Một cú đấm nhằm thẳng mặt Sân làm anh choáng váng. Sau chút ngỡ ngàng, Sân cũng không thể nhún nhường. Hai người vốn là bạn thân giờ đang giằng co, xô đẩy nhau, Sân đẩy Đào ngã lăn vào bụi cây. Đào chợt bật lên một tiếng kêu đầy đau đớn. Thì ra lưng Đào bị một cây cọc rào đâm vào. Vết thương này về sau để lại một vết sẹo khiến Đào không thể nào nguôi ngoai. Cũng kể từ dạo ấy, Đào và Sân luôn tránh mặt nhau.

Chiến tranh biên giới phía Bắc nổ ra, Đào và Sân cùng lên đường nhập ngũ. Ra quân, Đào về quê trong sự đón đợi và vui mừng của Nhài. Đám cưới của hai người được tổ chức mà không có Sân tham dự, Sân xin ở lại tiếp tục phục vụ quân đội. Rồi Sân cũng lấy vợ và ở trên thành phố. Qua nhiều vị trí công tác, Sân đã làm tới chức cán bộ đầu ngành của tỉnh. Sân vẫn thi thoảng về thăm mẹ già và sửa sang căn nhà ở quê nhưng chưa lần nào Sân và Đào gặp mặt nhau.

***

Làm lễ trong đình xong, cả lão Đào và lão Sân đều đeo đuổi những suy nghĩ của riêng mình. Thi thoảng họ tham gia vào câu chuyện, mà cụ từ làm trung gian, cả hai tuyệt nhiên không hề nói với nhau câu nào.

Lão Đào ra phía đầu đình, đầu lão lởn vởn nhiều ý nghĩ. Lão thấy buổi gặp gỡ với lão Sân không hề nặng nề như lão tưởng. Bao năm không nhìn mặt nhau, phút nông nổi của một thời tuổi trẻ đã làm hai người đối với nhau như không còn tình nghĩa. Lão liếc sang phía lão Sân, thấy những nét phong trần hiện lên khuôn mặt lão, tóc lão cũng như mình đã lấm tấm sợi bạc. Bao năm sống xa quê, về già lão vẫn muốn quay về làng, rồi đây những ngày lễ tại đình, họ sẽ cùng với các lão làng khác ngồi lại với nhau. Chả nhẽ cứ mãi tránh mặt, cứ hận thù nhau đến lúc chết?

Dạo một vòng quanh đình làng, lão Sân thấy lòng mình thật nhẹ nhõm. Cảnh vật hiện ra thật thanh bình làm lão nhớ một thời tuổi thơ nghèo khó, nhớ những kỷ niệm cùng lão Đào ở nơi này… Và lão nhớ đến cái chuyện đã làm lão và lão Đào giận nhau những bấy nhiêu năm. Thoắt cái đã sắp hết đời người. Hai người có nhất thiết phải tránh mặt nhau mãi? Liệu lão Đào có nghĩ như mình không?

- Ối, đau quá!

Tiếng kêu bất ngờ của lão Đào làm lão Sân giật mình. Lão chạy đến thì đã thấy lão Đào nằm sõng soài trên mặt đất. Vừa nâng lão Đào lên, lão Sân vừa nói như rên rỉ:

- Ôi, khổ thân! Đi đứng thế nào mà lại ngã thế này?

- Cái rễ đa, tại cái rễ đa ấy mà - Lão Đào mặt vẫn nhăn nhó nhưng không giấu nổi sự ngượng ngùng.

Thì ra, trong lúc tha thẩn nghĩ ngợi, chân lão Đào vấp phải cái rễ đa trồi lên mặt đất. Lão ngã chúi ra phía trước, cẳng chân đập mạnh vào mấy viên gạch vỡ. Giờ thì lão Sân mới kịp nhận ra, cẳng chân lão Đào bị va đập xước một vết nhỏ, máu đang rỉ ra, xung quanh đã sưng lên thâm tím.

Dìu lão Đào đến ngồi lên chiếc ghế tựa trong đình, lão Sân mới yên tâm đứng thở. Cũng lúc ấy cụ từ nói vọng ra: - Nào, mời hai ông đến hạ lễ giúp cho.

Lão Đào định gọi con gái, nhưng chợt nhớ ra là hai đứa nó, cả cái thằng con trai lão Sân đã đi đâu mất tăm từ sáng tới giờ. Lão đứng lên tập tễnh bước đi thì lão Sân tới ngăn lại:

- Ông cứ để tôi, chân ông vẫn con đau, không làm được đâu.

- Vâng… vâng. Cảm ơn ông!

- Kìa, khách sáo làm gì. Mình là bạn mà.

Câu “mình là bạn” lọt vào tai lão Đào nghe rõ ràng đấy, mà lão ngỡ nó từ nơi xa xăm vọng đến. Trong thoáng chốc, lão lại thấy nó thân thương và gần gũi, lão cảm thấy trong lòng ấm áp lạ lùng...

Lão Sân bấu lấy vai lão Đào, ấn ngồi xuống, cử chỉ đầy vẻ ân cần làm lão thêm phần xúc động. Lão ngồi lại xuống ghế, bụng trách thầm con bé Lành không biết giờ này đi đâu. Hôm nay về thì liệu hồn!

***

Sau hôm làm lễ trình làng ra lão, bố con lão Sân lại về quê. Tản bộ trên con đường quê, lão Sân hướng về phía nhà lão Đào.

Lão Sân nâng chén trà lên định uống nhưng chợt dừng lại, để yên nơi cánh mũi. Mùi thơm hoa nhài thoang thoảng bay lên, lão Sân nhấp một ngụm nhỏ nhấm nháp, có vị chát rất đượm, rồi vị ngọt thấm vào đầu lưỡi, lan xuống họng khiến lão thấy thích thú:

- Trà ngon quá ông ạ.

- Vâng, trà cháu Lành nó sao bằng tay rồi ướp hoa nhài đấy ông ạ. Ngon và bảo đảm lắm.

Chợt nhớ ra điều gì, lão Đào hỏi vợ: - Ơ, thế con bé Lành đi đâu từ tối bà nhỉ?

- À, nó với thằng cu Thân, con ông Sân đây xin phép tôi lên sân ủy ban xã xem văn nghệ ông ạ.

Lão Sân không nói gì, chỉ tủm tỉm cười. Lão Đào bỗng nhớ hôm ở ngoài đình, con bé Lành với thằng cu Thân mới quen mà đã xoắn xuýt như biết nhau từ lâu lắm rồi. Hôm ở đình làng về, nghe con gái kể lão mới biết thằng Thân là cán bộ ngành nông nghiệp của tỉnh. Con gái lão cũng là chuyên viên phòng nông nghiệp huyện, vì thế chúng có nhiều điều để nói với nhau. Lão cười cười, trong đầu đang nghĩ đến một điều rất hay ho…

Bên chén chè, hai ông bạn già ngồi chuyện trò mãi tới khuya. Mùi hoa bưởi đưa vào nhà thơm ngát làm lão Sân rộn lên một cảm xúc lâng lâng. Xa quê bao năm, nay lão mới lại được ngồi thanh thản hít căng lồng ngực hương quê.

- Hương hoa bưởi thơm quá - lão khẽ thốt lên.

Lão Đào cũng ngẩn người trước mùi hương ấy. Ừ, sao mọi hôm lão không để ý nhỉ? Chắc tại hương hoa trong vườn nhà, lão đã quá quen nên mới vậy. Lão ngồi yên, cùng bạn cảm nhận hương hoa đang bủa vây hai người thơm thật là thơm!

Hương quê

(BGĐT) - Lẽ ra xong công việc ở xã, tôi phóng xe máy về nhưng ông Hiểu, trưởng thôn - người tổ chức bữa cơm chiều nay, đã giữ tôi lại. 

Lửa ấm

(BGĐT) - Nhạn sinh ra và lớn lên ở thành phố, con của gia đình thương gia giàu có, luôn được cha mẹ chiều chuộng, yêu thương hết mực. 

Nơi cửa rừng

(BGĐT) - Tôi xuống tàu ở ga Xép.
Một mình một túi khoác, tôi leo đèo Eo Bát lúc mặt trời gác núi. Hoàng hôn miền rừng xuống rất nhanh. Gió núi rười rượi thổi. Đèo Eo Bát bị xẻ toác ra. Đá hòn, đá lớp bị bạt hết làm đường to. Tôi cố mường tượng tìm hình xưa dáng cũ của cái đèo này...

Hương sưa nguồn cội

(BGĐT) - Vừa về đến nhà, đập vào mắt Huân là nét chữ viết vội bằng gạch non ghi số điện thoại của ai đó trên bức tường vôi trắng. Hỏi, mẹ nói có một ông mấy lần đến gạ mua cái nóc nhà. Ông ấy bảo nếu đồng ý bán thì gọi vào cái số đấy.

Tiếng còi tàu

(BGĐT) - Mùa đông, đêm ập xuống rất nhanh. Nghe rất rõ tiếng gió xào xạc trong vườn cây, tiếng nước chảy róc rách ở cống đầu ngõ. Trong nhà, Phượng vẫn thao thức. Như thường lệ mọi đêm cô chờ đợi những tiếng còi tàu quen thuộc vẳng từ sau núi Đinh.