Người thẩm phán mái tóc bạc trắng đang trầm ngâm... Khung cửa nhìn ra rặng cây muồng hoàng yến trồng bên hồ nước. Mùa này hoa muồng nở vàng rực rỡ. Bên kia hồ là cánh đồng rau của người dân và một cái đầm hoang tràn ngập lau lách.

Đã mấy đêm ông mất ngủ. Đêm nay, ông khó mà ngủ được, bao suy nghĩ giằng xé trong đầu, day dứt, thương cảm và cả giận dữ cùng nỗi sợ hãi mơ hồ ập đến cùng lúc. Ông sợ nếu mình quyết định không tỉnh táo sẽ sai một li đi ngàn dặm, không cách gì cứu vãn.

Minh Họa: Đinh Hương

Ông nhìn lên mảnh trăng rồi thả lòng mình vào đêm nghĩ ngợi. Lại sắp sửa một tuổi trẻ măng tơ phải lìa khỏi cuộc sống bởi tội lỗi. Mà ông là người quyết định. Sau đêm nay, ông sẽ phải quyết định. Một quyết định nặng hơn núi đá, quyết định sống còn đối với sinh mạng một con người. Những trang hồ sơ chi chít chữ trên bàn đã làm ông nhức đầu bao hôm. Chồng đơn kêu oan của gia đình cậu thanh niên dường như còn ướt mực. Ông rùng mình nghĩ đến cái mầm cây non bị dao phạt ngang, nhựa chảy ròng ròng…

Hôm nay, con gái ông cho cháu ngoại về chơi nhà bố mẹ. Nhìn bộ dạng con, ông biết vợ chồng nó đã cãi nhau. Chồng bài bạc cả đêm không về, con ốm một mình vợ bế đi viện, gọi chồng điện thoại thuê bao... rồi sẽ ly thân, cuối cùng là ly hôn chứ không thể chịu nổi. Ông nghe thấy con gái sụt sùi kể với mẹ như vậy. Đích thân ông đã xử nhiều vụ ly hôn, chứng kiến nhiều cảnh trái ngang ngay tại tòa nên thấy để có cuộc hôn nhân hạnh phúc là vô cùng khó. Có những vụ nhiều lần hòa giải đều bất lực. Ông nhớ đến đôi mắt buồn ầng ậc nước của Viên - hàng xóm cũ nhà mình. Viên nằng nặc gặp ông chỉ để nhờ một chuyện “anh giúp em sao cho xử nhanh lên, em muốn thoát khỏi cuộc đời gã cục cằn đó, anh không giúp là em bị giết đấy”.

Buổi sáng ấy chỉ có mỗi hai vợ chồng nhà Viên dự tòa. Hai cái đầu cúi xuống nặng nề. Tòa hỏi, Viên đồng ý ly hôn. Anh chồng tỏ ý không muốn ly hôn và kèm theo cái nhìn như dao chém sang chị vợ. Người vợ cuối cùng cũng nói “Xin tòa cho tôi ly hôn, tôi còn ở với anh ta là sẽ không an toàn”. Sau nhiều câu hỏi, nhiều thủ tục, cuối cùng Viên cũng được giải thoát khỏi cuộc hôn nhân bất hạnh. Nhưng chỉ hôm sau, gã chồng đã bắt trộm con gái lên tàu đi Nam. Viên lại xuôi ngược tìm con. 

Chừng tuần sau Viên với thân hình tả tơi cũng mang được con về. Gã đó cho con ở với bà dì trong Kon Tum rồi đi buôn. Viên tìm đến nơi, cả nhà dì chồng xúm lại mắng vào mặt “cái đồ bỏ chồng”. Gã đồng ý cho Viên mang con về với điều kiện Viên phải chiều gã một đêm, “dù gì cũng là vợ chồng, cô sẽ không toàn mạng nếu bước ra khỏi đây”. Viên nhắm mắt đưa chân, ma xui quỷ khiến chịu giày vò để hai mẹ con được trở về quê sống bên nhau. Tưởng là yên ổn, ai dè chỉ nửa tháng sau, Viên không còn mặt mũi đi đâu, gặp ai, sống mà như chết bởi gã chồng cũ tung lên mạng xã hội đoạn video đêm nọ gã lặn ngụp trên thân xác Viên. Viên nhập viện tâm thần vì trầm cảm, gã chồng cũ bị xử tù, đứa bé ở với bà ngoại, ngày ngày ngơ ngác không hiểu sao bố mẹ mình không về.

Thẩm phán Tĩnh mỗi ngày đi làm về qua nhà hàng xóm đều nhìn thấy đứa bé ấy. Đôi mắt nó ám ảnh tâm trí ông. Ly hôn luôn là giải pháp bất đắc dĩ cuối cùng cho hôn nhân. Ông lo sợ con gái mình lại dẫm vào vết xe đổ ấy. Ông sẽ dành thời gian tâm tình, chia sẻ với con rể. Tuổi trẻ thường chưa biết quý trọng gia đình và những người thân ngay cạnh, chỉ khi nào sa cơ lỡ vận, sống trong cay đắng thất bại mới nhận ra đâu là hạnh phúc...

Ông không nhớ nổi mình đã quyết định bao nhiêu bản án, xử bao nhiêu vụ "nồi da nấu thịt", cha mẹ giết con, con cháu hãm hại cha mẹ, ông bà, anh em kiện nhau… Rất nhiều cuộc đời lỡ dở, khổ đau bởi mấy chữ tham, sân, si. Có lúc ông Tĩnh thấy kiệt sức, thấy mình bị đày ải bởi những áp lực vô hình. Hình ảnh những bà mẹ nhăn nheo gầy quắt chạy theo xe chở phạm nhân gào khóc chẳng khác mũi kim đâm vào tim ông.

Ông nhớ mẹ. Mồ côi cha, cậu bé Tĩnh ở với mẹ, sống lầm than trong làng nghèo. Mẹ buôn thúng bán mẹt nuôi con trai ăn học. Hồi đó mẹ trẻ, mới ngoài 40, nên đi bước nữa. Cha dượng tính khí hơi cục cằn nhưng thương mẹ. Tĩnh học giỏi và nhất quyết theo học dù có phải ăn cháo cầm hơi. Chỉ vì mẹ bán nốt mẻ thóc cuối cùng lấy tiền đóng học cho Tĩnh mà cha dượng đã xông vào tát mẹ. Tĩnh lấy hết sức bình sinh đẩy cha dượng ra rồi quát lên: “Ông hãy để mẹ tôi yên”. Phải mất hàng năm trời cha dượng và Tĩnh mới có thể hòa hợp, nhưng những sứt mẻ trong sâu thẳm đã nuôi trong Tĩnh quyết tâm học luật để bảo vệ mẹ, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ những ai yếu thế…

Tĩnh trưởng thành từ nghèo khổ, lầm than nên sau khi học xong đại học sẵn sàng đi công tác nơi xa xôi. Từ ngày mẹ yếu, Tĩnh mới xin chuyển về tòa án tỉnh để có thời gian chăm sóc mẹ. Lo ma cho cha dượng, dựng vợ gả chồng cho con cái, nhìn vào gương tóc đã điểm sương, Tĩnh mới giật mình, tuổi tác suýt 50 còn đâu.

Mỗi ngày bên mẹ già gần 80 tuổi, nghe những câu chuyện về phận đời của bà cô ông bác xóm quê mà ông lại đau đáu nghĩ suy. Là người nắm quyền lực trong tay, chỉ cần quan liêu sơ sảy là đã làm hỏng một số phận. Mẹ vẫn dặn ông, mọi thứ rồi phù phiếm cả, chỉ có tình người còn lại thôi, liệu mà làm.

***

Ánh trăng sóng sánh rót vào phòng. Có tiếng đàn ai đó mơ hồ. Ông Tĩnh bỗng nhớ đến khuôn mặt cô gái ấy. Đẹp như vầng trăng mà mắt thì buồn như hồ nước vắng. Ngày mai, em trai cô ấy sẽ được định đoạt tử hình hay không. Phiên sơ thẩm đã đề nghị mức án tử hình, tuy nhiên gia đình cậu ta đã kháng án, kêu oan khắp nơi. Ông Tĩnh cũng đã nghiên cứu lại toàn bộ hồ sơ vụ án. Dấu vân tay không trùng với dấu vân tay ở hiện trường người bị giết, tang vật vụ án bị thất lạc… Những điều đó cứ xoáy vào ông câu hỏi lớn.

Tối muộn hai tuần trước, ông vừa rời nhiệm sở thì cô gái trẻ đẹp ào đến, níu tay ông, rồi nhất quyết đòi gặp ông có việc cần kíp. Ông đồng ý ngồi trong quán nước cạnh cơ quan. Cô gái vừa tốt nghiệp đại học đi làm hướng dẫn viên du lịch được vài hôm, gặp ông để cầu xin ông cứu em trai mình vướng vào vụ án giết người. Cô khóc, nói tin rằng em mình bị oan, chỉ đi chơi tạt vào nhà đó đúng thời điểm xảy ra án mạng thôi. Em trai cô vừa học hết cấp ba, non tơ, ngờ nghệch.

- Cô uống nước đi, cứ bình tĩnh, pháp luật sẽ bảo vệ người vô tội, trừng trị kẻ có tội.

- Chú làm ơn giúp gia đình cháu, cứu em cháu với, mẹ cháu chỉ có nó là con trai, bố cháu mất sớm.

- Được rồi, nếu em cháu phạm tội thì không ai cứu được. Nếu vô tội sẽ được về với gia đình.

Cô gái ngồi khóc. Quán vắng. Trời tối nhập nhoạng. Ông Tĩnh động viên cô gái vài lời, định trả tiền nước ra về thì cô gái đột nhiên sáp lại, ôm chặt lấy ông: “Em xin ông, nếu thân em đổi được mạng cho em trai em thì xin ông nhận cho”- cô gái nói. Ông Tĩnh đứng trơ ra mất mấy giây, rồi lấy hết bình tĩnh đẩy cô gái ngồi xuống, nhặt chiếc áo khoác lên người cô. “Cháu còn trẻ, đừng làm thế, mặc áo vào rồi về đi, chú sẽ xem xét lại hồ sơ vụ án, nếu em cháu bị oan chú sẽ minh oan cho nó”. Cậu phục vụ bàn chạy ra không hiểu chuyện gì, chỉ thấy lạ, người thẩm phán nổi tiếng liêm khiết, nghiêm nghị lại đang dỗ dành cô gái.

- Cháu làm thế là sai, là làm tổn hại thanh danh chú, chú rất không hài lòng.

- Cháu xin lỗi chú, cháu không còn cách nào để cứu em...

- Dù thế nào cháu cũng không được bán rẻ nhân phẩm của mình. Cháu cũng chỉ bằng tuổi con gái chú, hãy sống cho đàng hoàng, dù không quen biết cháu, nhưng chú mong cháu sẽ có cuộc sống tốt đẹp.

Cô gái cúi mặt, lí nhí vâng lời, một lúc sau mới kể là từng nghe nhiều về chuyện chạy án, đút lót tiền, tình ái cho cán bộ để lo lót cho người thân, nên làm liều. Ông Tĩnh từ tốn nói:

- Cũng đây đó có "con sâu làm rầu nồi canh" cháu ạ, còn đa phần đều thượng tôn pháp luật, tôn trọng sự thật. Cháu về đi. Chú cũng phải về.

Cô gái mắt đẫm lệ cảm ơn ông thẩm phán. Cô ngạc nhiên về cư xử của ông và thêm phần kính trọng người đàn ông xa lạ. Sự tình đã xảy ra cho cô niềm tin rằng, ông thẩm phán không phải là người xấu.

Ông Tĩnh trả tiền nước rồi ra về. Dọc đường, lòng ông ngổn ngang. Sao bây giờ con người ta lại khủng hoảng niềm tin đến thế, sẵn sàng dùng cả thể xác mua chuộc người khác. Mùi nước hoa của cô gái còn vương trên áo khiến ông nghĩ đến phận người gian khổ, trầm luân. Đã xử hàng ngàn vụ án, đã giáp mặt bao kẻ bặm trợn, gian manh, ông Tĩnh đều không nao núng. Nhưng trước một sự đời éo le, kẻ phạm tội còn quá trẻ, hoặc vô tình vướng vòng lao lý, trái tim ông nhói đau. Có cách nào kéo con người ta tránh xa những u mê lầm lạc, ham muốn những thứ không phải của mình hay không? Ông lại chìm vào những tình tiết trong hồ sơ vụ án ngày mai sẽ xử. Hàng trăm tình huống giả định lần lượt hiện ra trong suy nghĩ của ông...

“Ông Tĩnh ơi, ông không đi ngủ đi, sắp sáng rồi” - tiếng vợ ông kéo dài ra nhắc nhở từ phòng trong. Ông Tĩnh sực tỉnh, dứt khỏi dòng hồi tưởng. Đúng rồi, ngày mai, ngày mai ông sẽ quyết định tạm dừng xét xử để điều tra lại, củng cố hồ sơ. Phải bằng mọi cách tìm cho ra hung thủ thật sự, nếu cậu bé đó phạm tội sẽ phải tâm phục khẩu phục trước chứng lý thu thập được. Tòa sẽ tôn trọng quyền con người, tôn trọng lợi ích hợp pháp của người dân. Nếu để sự dằn vặt chế ngự toàn bộ đầu óc sẽ khiến ông dễ mắc sai lầm. Ngày mai, ông sẽ quyết định tạm dừng vụ án để điều tra lại...

Ông Tĩnh đứng lên kéo cửa sổ, đi nằm. Ông đứng lặng một lúc bên cửa phòng con gái rồi mới về phòng mình. Gương mặt ông bừng lên ánh sáng nội tâm ấm áp. Mùi hương của hoa đêm bây giờ dường như dịu dàng và thanh khiết hơn...

Chợt thấy thương ai

(BGĐT)- Công ty sẽ tổ chức đoàn công tác đi Hà Giang. Quý Hương thấy lòng có chút gờn gợn. Cô biết chắc thành phần đoàn công tác không thể nào vắng mình - với tư cách sếp phó phụ trách chuyên môn và cô ta, chuyên viên trong lĩnh vực đó.

Hạnh phúc

(BGĐT) - Sau những ngày mưa tầm tã dai dẳng, con đường đất gồ ghề đến thôn Nhảng lắm vũng nước lẫn đất đá. Cô giáo Hồng đi xe máy một đoạn đành phải gửi xe ở một nhà quen ven đường. Cô đang tới nhà học trò Định. Ba hôm nay em nghỉ học, chưa rõ đích xác vì lý do gì. 

Nắng ngọt sau mưa

(BGĐT) - “U! Cẩn thận chú Thông đang đến đấy”. Nghe nhắc chú Thông, bà Mùa đang thái khoai bỗng luýnh ca luýnh quýnh. Con Mùa tụt xuống gốc cây nhanh như chơi cầu trượt, giục: “U chạy vào buồng nấp đi, con sẽ bảo u đi vắng”. Bà vội vã chạy vào buồng.

Sau lưng là thành phố

(BGĐT) - Hai vợ chồng Hào là công nhân lao động xa nhà. Họ đã có một đứa con gái năm tuổi. Tuy nhiên hai vợ chồng phải gửi con ở quê cho ông bà nội, bởi nhà làm nông, mẹ Hào sức khỏe yếu lại không quen cảnh thị thành nên không ra nhà trọ trông cháu được. Phần nữa, hai vợ chồng Hào làm ca kíp, vợ lại phải tăng ca thường xuyên nên nếu gửi cũng không tiện đưa đón và chăm sóc con.

Trái tim người mẹ

(BGĐT) - Chị ngồi dậy lụi cụi thắp cây đèn dầu đặt ở đầu giường, kéo tấm chăn phủ ngay ngắn cho con rồi bước khẽ khàng ra góc bếp. Ánh sáng tù mù từ ngọn đèn không đủ sức xua hết bóng đêm đặc quánh tràn vào căn nhà.