Khu ruộng phải bỏ hoang thuộc cánh đồng Ranh Giếng, thôn Phúc Hạ, xã Song Mai.

Tại xã Song Mai, chúng tôi được ông Nguyễn Văn Thiện, Bí thư Chi bộ thôn Phúc Hạ nhiệt tình chỉ dẫn đến một số điểm ô nhiễm do nước thải. Bên ngoài tường bao Bệnh viện Phổi Bắc Giang (khu 34) là hai ao nước màu đen kịt, ao nhỏ hơn nổi váng, bốc mùi xú uế nồng nặc. Rãnh nước nhỏ lại bị phủ một lớp cỏ dại um tùm, dòng nước đen ngòm chảy men theo phía ngoài chân tường bao chảy ra mương thoát của thôn.

Chân tường có một miệng cống đã cũ trổ từ phía trong bệnh viện ra hiện nước chỉ chảy nhỏ giọt; một điểm khác không rõ miệng cống nhưng nước quyện với bùn đất đen quánh rỉ vào ao. Lượng nước chảy không lớn song do nước ao lưu cữu lâu ngày nên chỉ ít phút đứng tại đây đã cảm thấy khó thở. Ông Dương Văn Quang (60 tuổi) sống ở khu vực này cho biết, nhờ mấy hôm trời mưa, nước bẩn ở rãnh và ao được rửa trôi, làm loãng phần nào còn những ngày nắng nóng, các gia đình phải hít thở không khí ngột ngạt bởi mùi xú uế.

Tương tự, khoảng 5 sào ruộng hai vụ lúa thuộc cánh đồng Ranh Giếng, thôn Phúc Hạ cũng phải bỏ hoang hàng chục năm nay cho bèo và cỏ dại mọc bởi nước thải khiến nước ruộng mang màu đen, bốc mùi hôi thối. Nhiều người dân sống ở đây cho rằng nguyên nhân chính là do nước thải từ “trại cai nghiện” đổ xuống. Diện ô nhiễm còn trải dài sang cả một số ao nuôi cá của người dân thôn Nam Tiến.

Anh Trần Hoài Nam và anh Trần Văn Tuân chung nhau 6 mẫu mặt nước ao, từ đầu năm đến nay đã hai lần cá bị chết, thiệt hại gần 1 tấn. Cánh đồng trũng hàng chục mẫu của thôn Phúc Thượng cũng phải bỏ hoang 10 năm nay, bèo tây phủ dày kín bề mặt. Theo ông Thân Văn Minh, Phó Chủ tịch UBND xã Song Mai, đã có một hộ dân nhận thầu để cải tạo nuôi thủy sản song do tính toán thấy chi phí thu dọn bèo quá lớn và lo ngại ô nhiễm nên chưa dám thực hiện.

Nước thải bệnh viện gây ô nhiễm?

Để trả lời câu hỏi này, chúng tôi đã đến một số bệnh viện đứng chân trên địa bàn. Bệnh viện Ung bướu tỉnh tại thôn Mỹ Cầu, xã Tân Mỹ đi vào hoạt động gần nửa năm nay, hiện còn một số hạng mục chưa hoàn thiện. Phó Giám đốc phụ trách Bệnh viện Thân Trọng Hưng cho biết, phản ánh của bà con thôn Tân Phượng có ruộng giáp miệng cống thoát của Bệnh viện về tình trạng nước tại đây màu đen, xả thẳng vào ruộng lúa là có thật song xảy ra từ hơn hai tháng trước. Khi đó, xã đã cử một tổ công tác làm việc với Bệnh viện.

Theo bác sĩ Hưng, nước thải của Bệnh viện không thể ra ngoài nếu không qua hệ thống bơm. Khi đơn vị đi vào hoạt động thì dây chuyền thiết bị xử lý nước thải mới bắt đầu được lắp đặt, do vậy đơn vị thi công phải bơm một phần nước thải trong bể chứa ra ngoài để đưa thiết bị vào dẫn đến hiện tượng như bà con phản ánh. Hiện tại, hệ thống thiết bị xử lý nước thải công suất thiết kế 150m3/ngày, đêm, kinh phí đầu tư hơn 2 tỷ đồng đã được lắp đặt hoàn thiện và đang chạy thử nghiệm. “Sau bước cấy vi sinh, xử lý hóa chất, kiểm định đạt tiêu chuẩn mới được bơm thải ra ngoài” - bác sĩ Hưng nói.

Ngày 19-6, phóng viên trực tiếp cùng ông Hoàng Văn Hà, Trưởng thôn Tân Phượng đến khu ruộng canh tác của người dân thì thấy ước gần một sào có hiện tượng bị lốp trước đó song vẫn trổ bông trĩu hạt đang chín, bà con đã gặt một phần. Miệng cống thoát khá lớn song không có nước chảy từ phía trong ra, cũng không có màu đen. Về việc cống thoát xả trực tiếp vào ruộng, lãnh đạo Bệnh viện cho biết đã kiến nghị với Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng dân dụng và công nghiệp tỉnh để có biện pháp khắc phục.

Tương tự, Bệnh viện Phổi Bắc Giang đã lắp đặt xong hệ thống xử lý nước thải nội bộ công nghệ Nhật Bản kinh phí đầu tư 4 tỷ đồng, nước thải được thu gom toàn bộ về bể chứa để cấy vi sinh. Bác sĩ Thân Minh Kha, Giám đốc Bệnh viện cho hay, dây chuyền này bắt đầu được xây dựng đầu năm 2016. Trước khi thi công, toàn bộ hệ thống cũ được phá bỏ nên phải khử nước thải bằng hóa chất thì đến nay biện pháp này đã được khắc phục. Khu xử lý chất thải rắn y tế xây dựng xong đang chờ đấu thầu thiết bị, công suất thiết kế 500 kg/ngày, khi đi vào hoạt động sẽ giải quyết chất thải rắn cho 20 bệnh viện theo cụm.

Còn tại Bệnh viện Tâm thần, hệ thống thiết bị xử lý nước thải hiện đại được đầu tư 13 tỷ đồng, nước sau xử lý được kiểm định đạt tiêu chuẩn mới xả thải. Trung tâm Giáo dục- Lao động xã hội tỉnh (cơ sở Song Mai) hiện có 18 cán bộ, nhân viên đang làm việc và chỉ sử dụng hai tầng dãy nhà  phía trước. Toàn bộ cơ sở vật chất được đầu tư xây dựng mới khánh thành năm 2015 đều thiết kế công trình vệ sinh khép kín. Hằng ngày tại đây có 120 bệnh nhân điều trị nghiện bằng thuốc thay thế methadon, họ chỉ đến uống thuốc mà không lưu trú tại trung tâm. Vì thế lượng chất thải, nước thải rất ít.

Theo đại diện lãnh đạo xã Song Mai, thôn Phúc Hạ và khảo sát thực tế của phóng viên, nguồn nước xả thải ra cống rãnh, theo dòng chảy gây ô nhiễm đồng ruộng, ao nuôi thủy sản bao gồm cả nước thải sinh hoạt khu dân cư và chợ. Ước tính có tới hàng trăm ha ruộng canh tác của các thôn Phúc Thượng, Phúc Hạ, Mai Cao bị ảnh hưởng do nước thải bẩn. Để khắc phục tình trạng này, thôn, xã đã nhiều lần kiến nghị TP cho xây dựng mương tiêu để gom nước thải của ba thôn. Nhìn vào thực trạng các điểm ô nhiễm ở Song Mai, thiết nghĩ cấp ủy, chính quyền TP quan tâm giải quyết nguyện vọng của cán bộ và nhân dân nơi đây càng sớm càng tốt.

Lâm Dũng