Toàn cảnh đền Xương Giang.

Dấu ấn lịch sử - văn hóa - tâm linh

Khu di tích Chiến thắng Xương Giang được đầu tư xây dựng như hôm nay đã làm thỏa tâm nguyện của nhiều thế hệ cán bộ, nhân dân TP. Có mặt tại đây những ngày cuối năm Bính Thân, chúng tôi chứng kiến các đơn vị thi công đang khẩn trương hoàn thiện phần việc cuối cùng của từng hạng mục công trình trong toàn bộ Khu di tích. 

Bà Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc Công ty Mỹ thuật Hà Nội- đơn vị đảm nhận hoàn thiện nội thất, đồ thờ trong đền Xương Giang, tả vu, hữu vu, lầu chiêng, lầu trống cho biết hiện đã đạt 90% khối lượng công việc, đến ngày 28 Tết sẽ hoàn tất. Bà Thủy cùng ông Nguyễn Đình Ước, Giám đốc Công ty Đá mỹ nghệ Thành Công (Ninh Vân - Hoa Lư - Ninh Bình) trực tiếp có mặt giám sát, chỉ đạo các tốp thợ dùng cẩu, xe đẩy chuyên dụng cỡ nhỏ cẩn trọng nâng, đặt các bệ thờ, bệ bia, bệ nghê trong và ngoài đền. Các bệ đá xanh nguyên khối lấy từ mỏ đá Yên Định (Thanh Hóa) nặng hàng tấn được các nghệ nhân lành nghề của vùng đất cố đô chạm khắc công phu. 

Anh Phùng Đức Linh, quản lý kỹ thuật đơn vị thi công gói xây dựng đền Xương Giang và các công trình phụ trợ (Công ty cổ phần Nhân Bình - Hà Nội) đang cùng nhóm thợ chỉnh sửa, hoàn thiện phần gạch lát sân đền ở một số chỗ chưa ưng ý. “Do tiến độ được giao rất gấp (10 tháng) nên có thời điểm chúng tôi phải huy động hàng trăm công nhân làm cả ngày lẫn đêm với trách nhiệm cao nhất”- anh Linh nói. 

Lễ hội năm nay bắt đầu từ mùng 2 Tết đến hết rằm tháng Giêng (29-1 đến 11-2). Phần lễ được tiến hành nghiêm cẩn với nội dung kính cáo Cao tổ Hoàng đế Lê Lợi và các anh hùng nghĩa sĩ Lam Sơn. Chương trình khai mạc Lễ hội 590 năm Chiến thắng Xương Giang và khánh thành đền Xương Giang bắt đầu từ 8 giờ, ngày mùng 6 Tết (được truyền hình trực tiếp trên sóng của Đài PT&TH tỉnh). Sẽ có 19 đoàn rước đến từ các phường, xã; màn trống hội và hoạt cảnh tái hiện chiến thắng Xương Giang. Trong khuôn khổ lễ hội có nhiều hoạt động như trưng bày sinh vật cảnh, sản vật làng nghề truyền thống; trình diễn thư pháp, hát quan họ, chầu văn, ca trù; thi đấu thể thao và trò chơi dân gian...". Ông Nguyễn Quách Hải - Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin TP

Khu di tích được quy hoạch nằm trọn vẹn trên địa bàn phường Xương Giang nên cán bộ, nhân dân nơi đây rất phấn khởi, tự hào khi dự án được triển khai. Vì thế, việc giải phóng mặt bằng 10 ha liên quan đến khoảng 400 hộ được thực hiện nhanh chóng và thuận lợi. Dáng vóc một khu di tích bề thế, uy nghi, ghi dấu chiến công oanh liệt của ông cha cách đây gần 6 thế kỷ, minh chứng hùng hồn về truyền thống yêu nước của các thế hệ con dân nước Việt đã tạo một điểm nhấn mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng về mặt lịch sử, văn hóa và tâm linh trên vùng đất thiêng nơi cửa ngõ Đông Bắc TP. Có giá trị cốt lõi là ngôi đền với các hạng mục như sân hành lễ, tòa tiền bái, tòa thiêu hương, tòa chính cung trên diện tích 500 m2 được xây dựng theo thiết kế cổ truyền 2 tầng, 8 mái hoàn toàn bằng gỗ lim. 

Tượng vua Lê Lợi đúc bằng đồng, tỷ lệ 1:1 đặt tại chính cung, hai bên thờ bài vị quân sư Nguyễn Trãi và 16 tướng lĩnh tham gia trận chiến Chi Lăng- Xương Giang. Trong đền sử dụng họa tiết trang trí, họa tiết kiến trúc chạm khắc đá, các cấu kiện kiến trúc cửa võng, hoành phi, câu đối thời kỳ hậu Lê thế kỷ XV-XVI. Hai dãy tả vu, hữu vu, lầu chiêng, lầu trống, giếng nước kè đá, gò núi nhân tạo trồng thông làm hậu chẩm cho ngôi đền, lối đi lát gạch, các thảm cỏ, hệ thống cây xanh, cổng chính và hai cổng phụ, tường bao xung quanh… tất cả tạo nên quần thể một khu di tích hoàn chỉnh.

Sẵn sàng cho ngày khai hội

Cụ Nguyễn Văn Chính, Trưởng Ban hương lão đình Thành, Chi hội trưởng Chi hội Người cao tuổi tổ dân phố Đông Giang đang bận rộn với công tác chuẩn bị lễ hội song vẫn dành thời gian dẫn phóng viên tham quan đền. Cụ cho biết, 21 người cao tuổi được chọn vào đoàn tế đang tập luyện công phu dưới sự hướng dẫn trực tiếp của một nghệ nhân ở Thái miếu nhà hậu Lê (phường Đông Vệ, TP Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa). 

Trước đây, trong lễ hội Xương Giang, nghi lễ chủ yếu là tế thành hoàng tại đình Thành. Nay, đền Xương Giang được xây dựng thờ Cao tổ Hoàng đế Lê Lợi và các quân thần, nghĩa sĩ nên nghi thức, văn tế có sự khác biệt với trang phục đặt may dành riêng người hành lễ.

Đơn vị thi công chuẩn bị bệ đá trước khi lắp đặt tại đền Xương Giang.

Cùng với đôn đốc các đơn vị thi công hoàn thiện cơ sở vật chất Khu di tích, từ tháng 10-2016, UBND TP ban hành kế hoạch và thành lập Ban tổ chức lễ hội Xương Giang quy mô TP nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ, bảo đảm yêu cầu về chuyên môn, an ninh trật tự, an toàn giao thông, văn hóa lễ hội, nhất là tạo không khí vui tươi, phấn khởi, ấn tượng tốt đẹp cho người dân TP và du khách thập phương đến dự hội, tham quan. Năm nay cũng là năm thứ 20 lễ hội Xương Giang được tổ chức liên tục kể từ khi tái lập tỉnh, ý nghĩa càng được nhân lên bởi lễ hội gắn liền với sự kiện 590 năm chiến thắng Chi Lăng- Xương Giang. 

Dưới sự đồng lòng của cấp ủy, chính quyền và nhân dân TP, sự giúp sức của các nhà nghiên cứu văn hóa, giới sử học hàng đầu Việt Nam, các vị cao tăng, doanh nghiệp, toàn bộ khu di tích đã cơ bản hoàn thành cùng các nghi lễ linh thiêng được tiến hành. 

Xuân này, Xương Giang khai hội từ mùng hai Tết. Trảy hội Xương Giang để dâng nén nhang thơm, tưởng nhớ anh linh, công đức ông cha, lắng nghe hào khí Xương Giang vọng về và cùng ước nguyện một năm mới an bình, thịnh vượng!

Kim Hiếu