Việc xã hội hóa để nâng cao cơ sở vật chất trường, lớp học là cần thiết nhưng phải hợp lý, không áp đặt cứng nhắc. Cô và trò Trường Tiểu học Ngọc Vân (Tân Yên) trong giờ học. Ảnh minh họa.

Xử lý nghiêm sai phạm

Để ngăn chặn tình trạng lạm thu như đã từng xảy ra ở nhiều nơi trên toàn quốc, ngay khi chuẩn bị bước vào năm học 2017-2018, UBND tỉnh, Sở GD&ĐT đã có văn bản quy định, chỉ đạo, hướng dẫn thu, sử dụng các khoản thu thỏa thuận và tự nguyện trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên công lập trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh những trường thực hiện nghiêm quy định, hướng dẫn của UBND tỉnh, Sở GD&ĐT, vẫn có đơn vị làm sai khiến phụ huynh bức xúc phản ánh ý kiến tới cơ quan chức năng và truyền thông.

Ông Trần Văn Tuấn, Phó Chánh Thanh tra Sở cho biết, sau khi tiếp nhận 6 ý kiến, đơn thư của người dân và thông tin Báo Bắc Giang phản ánh liên quan đến hoạt động thu, chi trái quy định trong trường học, Sở đã tổ chức xác minh, làm rõ sai phạm. Thanh tra Sở đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiền 31 triệu đồng đối với Hiệu trưởng các trường: THPT Hiệp Hoà số 2, Tiểu học Trần Phú (TP Bắc Giang), THCS Mỹ Thái (Lạng Giang), đồng thời yêu cầu trả lại tiền thu sai của phụ huynh. Trong đó, 17 lớp của Trường Tiểu học Trần Phú (TP Bắc Giang) trả lại hơn 47,7 triệu đồng.

Mới đây, Phòng GD&ĐT TP Bắc Giang đã yêu cầu hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trường THCS Trần Phú kiểm điểm trách nhiệm, đồng thời tiếp tục tham mưu với Chủ tịch UBND TP có hình thức xử lý để ngăn ngừa tái diễn lạm thu trên địa bàn năm nay cũng như những năm tiếp theo. “Chúng tôi nghiêm cấm hiệu trưởng áp đặt, tự tổ chức và đưa ra các khoản thu, sử dụng khoản thu trái với quy định. Yêu cầu hiệu trưởng các trường thực hiện giãn thu để giảm bớt gánh nặng cho phụ huynh”, ông Ngô Minh Hưng, Trưởng phòng GD&ĐT TP Bắc Giang nói.

Tại huyện Tân Yên, một số người dân phản ánh tới Báo Bắc Giang và Thanh tra Sở GD&ĐT về các khoản thu chưa đúng quy định, ví như Nghị quyết của HĐND xã Ngọc Vân ngày 31-7-2017 cho phép các trường trên địa bàn triển khai thu tiền xã hội hoá để xây dựng, cải tạo cơ sở vật chất trường, lớp học năm học 2017-2018. Mức thu là 250 nghìn đồng/học sinh cả ba cấp mầm non, tiểu học, THCS (không thu của học sinh là con hộ nghèo). Thanh tra Sở đã xác minh; lập biên bản đề nghị nhà trường triệu tập cuộc họp phụ huynh toàn trường, thông báo các khoản thu được Phòng GD&ĐT huyện duyệt; chỉ đạo giáo viên trả lại người học những khoản thu không đúng quy định. 

Về vấn đề này, mới đây, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Tân Yên cũng đã có văn bản chấn chỉnh công tác thu trong nhà trường năm học 2017-2018 trên toàn huyện. Trong đó yêu cầu các trường công khai các khoản thu, giãn thu, lập biên bản công khai đúng văn bản chỉ đạo của cấp trên, cụ thể: "Hiệu trưởng nhà trường chỉ đạo kế toán lập danh sách cho giáo viên thu tiền các lớp từng khoản thu, số tiền thu, có chữ ký của phụ huynh học sinh. Tuyệt đối không được tạm thu, gộp các khoản thu không rõ danh mục, số tiền. Riêng Trường Tiểu học Ngọc Vân và Mầm non Ngọc Vân 1 tổ chức họp lại phụ huynh, công khai các khoản thu, kế hoạch thu chi từng nội dung để phụ huynh học sinh biết, tham gia giám sát".

Rà soát, cắt giảm khoản thu không hợp lý

Được biết, đến nay, tại hầu hết các huyện và TP, phòng GD&ĐT đều đã thẩm định xong tờ trình dự kiến các khoản thu của cơ sở giáo dục trên địa bàn. Kết quả được gửi về cho các trường áp dụng, đồng thời lưu tại UBND xã, thị trấn phục vụ công tác kiểm tra, giám sát.

Bà Đỗ Thị Hương, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Việt Yên cho biết: “Ba tổ thẩm định do Phòng thành lập tổ chức kiểm tra thực tế tại đơn vị, khảo sát thị trường để phê duyệt mức thu phù hợp với điều kiện kinh tế từng địa bàn dân cư. Nhiều nội dung sau khi duyệt đã giảm so với mức dự kiến ban đầu”. Ví như tiền nước uống nhiều trường mầm non đề xuất đóng 500 đồng/ngày/học sinh (tương đương 10 nghìn đồng/tháng/học sinh nếu học đủ 20 ngày), Phòng điều chỉnh lại còn từ 3-5 nghìn đồng/tháng/học sinh. Mức đóng góp mua đồ dùng học tập từ 250-300 nghìn đồng/trẻ/năm học, nay giảm còn 200 nghìn đồng/trẻ/năm học (đây là mức cao nhất). Tiền trông trưa nhiều nơi dự kiến mức thu tối đa 120 nghìn đồng/học sinh/tháng, sau khi điều chỉnh có nơi giảm còn 70 hoặc 80 nghìn đồng/học sinh/tháng. Tương tự, ở bậc THCS, các trường trích ngân sách UBND huyện cấp để chi tiền điện, nước, không thu từ người học.

Tổ chức đợt kiểm tra chuyên đề

Trong quá trình đi thực tế tìm hiểu sự việc, phóng viên nhận thấy, cùng trên địa bàn, có trường vấp phải sự phản ứng của phụ huynh, có trường lại nhận được sự đồng thuận khi triển khai thu một số khoản của người học. Chị Trần Thị Ngân, thôn Đồng Cạn, có con đang học Trường Mầm non số 2 xã Ngọc Vân nói: “Trường đã thông báo công khai các khoản thu, có giấy thông báo để gia đình nắm rõ. Chúng tôi đồng tình với những khoản thu trường thông báo; hiện gia đình mới phải đóng tiền ăn bán trú cho con”. Hay cùng ở Trường Tiểu học Ngọc Vân, trong khi có một ý kiến gửi Báo Bắc Giang cho rằng trường thu một số khoản không đúng thì nhiều phụ huynh lại đồng tình việc đóng góp.

Đến đón cháu tan học, ông Dương Ngô Chắt, thôn Đồng Cờ cho biết, chủ trương huy động cha mẹ học sinh đóng góp kinh phí cùng với nhà trường chỉnh trang lại các phòng học, xây mới dãy nhà hai tầng cho các cháu học tập là việc làm cần thiết. Với gia đình có điều kiện kinh tế thì số tiền 250 nghìn đồng không phải là quá lớn nhưng với hộ thu nhập thấp, có nhiều con cùng đi học thì cũng gặp khó khăn. “Bởi vậy, tôi mong muốn ban giám hiệu nhà trường quan tâm xem xét, đưa ra hình thức ủng hộ hợp lý”, ông Chắt nói. Điều này cho thấy, phụ huynh tiếp nhận thông tin các khoản thu trường triển khai chưa thống nhất có một phần nguyên nhân do công tác phổ biến, tuyên truyền vận động của giáo viên chủ nhiệm, ban đại diện cha mẹ học sinh chưa thực sự hiệu quả. 

Để tiếp tục quản lý, chấn chỉnh hoạt động thu, sử dụng các khoản thu từ người học, mới đây Sở GD&ĐT đã ban hành quyết định kiểm tra chuyên đề dưới hình thức đột xuất đối với các trường mầm non, tiểu học, THCS, THPT, trung tâm giáo dục nghề nghiệp-giáo dục thường xuyên trong toàn tỉnh. Đợt kiểm tra kéo dài từ cuối tháng 10 đến 15-12-2017. Cùng đó, UBND các huyện, TP chỉ đạo cơ quan chức năng, UBND xã, thị trấn tăng cường công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực này.

Mặc dù UBND tỉnh, Sở GD&ĐT, các địa phương đã có biện pháp chỉ đạo, chấn chỉnh tình trạng lạm thu song nhiều ý kiến cho rằng để hoạt động này đi vào nền nếp phụ thuộc nhiều vào vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở giáo dục. Hiệu trưởng cần nắm rõ các văn bản chỉ đạo, đề xuất hình thức, khoản thu hợp lý, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất thực tế đang thiếu cần bổ sung tại đơn vị và mức sống người dân địa phương. Chú trọng hơn nữa đến hoạt động tuyên truyền các văn bản chỉ đạo của tỉnh, ngành. Đặc biệt, giáo viên chủ nhiệm, thành viên ban đại diện cha mẹ học sinh làm tốt việc giải thích, làm rõ mục đích, ý nghĩa thu, cách thức vận động tới phụ huynh nhằm tạo sự đồng thuận. Hội cha mẹ học sinh phát huy vai trò giám sát để hoạt động thu, quản lý, sử dụng các khoản thu trong trường học bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả.

Nhóm PV VHXH